Erotica

Franz Blei, Die göttliche Garbo. Mit 50 Photos. - Giessen, Kindt & Bucher Verlag.
Formen der Liebe. Mit 100 Abbildungen. - Berlin, Trianon-Verlag.

Deze twee nieuwe werken van Blei hebben iets positiefs, en iets negatiefs gemeen.

Zij schijnen beide ‘praatjes met plaatjes’, en zijn het toch niet. Want in beide boeken houdt de tekst geen verband met de illustraties, en in beide gevallen stijgt hij er ver boven uit.

Blei, de Weener, voelt zich tot het erotiese aangetrokken, niet uit frivoliteit, doch omdat hij de erotica een gewichtige faktor in het menselik en maatschappelik leven acht. En het nodig vindt, wat minder huichelachtig en wat meer bewust, wat waardiger, dit element te beschouwen en te beleven.

Vandaar dat hij op zijn ‘Lehrbuch der Liebe und Ehe’ een ander over de vormen der liefde - en van het huwelik - liet volgen, waarin hij op dezelfde elegante, lichtelik cyniese toon een overzichtelik beeld geeft van de ‘stijlvormen der liefde van de oudheid tot op heden’. En weer worden wij geboeid door de wonderlike babbel-toon, die geenszins uit oppervlakkigheid, maar uit volkomen beheersing van de stof voortkomt. Blei wordt nimmer droog, hij keuvelt smakelik voort, maar al pratend verwerkt hij een zo uitgebreide menigte materiaal, dat wij, indien het onderwerp het niet belette, van ‘vak’ kennis zouden kunnen spreken.

Doch dit is het laatste, wat Blei wensen zou. Hem is het er om te doen, met de mildheid van een man van de wereld, met het overwicht van wie boven de dingen staat, aan de houding-loze mens van deze tijd een beetje bescheidenheid te leren, en het betrekkelike van alle waarheden bij te brengen. Hij bouwt niet op, maar tekent omtrekken. Het totaal is er niet minder stevig om.

Een omtrek schetsen doet Blei ook in zijn kleine boekje over Greta Garbo. In een twaalftal aforistiese graveringen werpt hij haar beeld op het papier, zich daarbij zeer wel bewust, nimmer een doorwerkt portret te kunnen schilderen. ‘Een toneelspeelster, die een menselik wezen blijft, te verklaren, kan altijd slechts een poging zijn. Een poging, uit de openbaringen van het lichaam een psychies wezen te vermoeden, te raden, te verklaren. In deze dingen kan er geenerlei weten zijn, dat met een: Zo is het! kan naar voren komen. Men beschrijft en hoopt daarmede. omtrekken te tekenen. Meer is niet mogelik.’

Dit neemt niet weg, dat het boekje op zichzelf een stylisties schilderijtje is. En daarom alleen reeds het lezen overwaard.

Zoals reeds in de aanvang gezegd, vormen tekst en illustraties bij geen van beide boeken een geheel. De foto's van Greta Garbo mogen interessant zijn, de poging van Blei tot het tekenen van een ‘psychies wezen’ dienen zij maar in geringe mate. Doch voor film-liefhebbers zullen zij hun waarde mogelik hebben.

De honderd afbeeldingen achter ‘Formen der Liebe’ echter zijn voor het meerendeel zo banaal, zo op het pikante gericht, dat zij Blei's luchtige, maar het tegendeel van lichte beschouwingen werkelik schaden. Ook deze kunstenaar bleek niet heilig voor de uitgever.

REINIER P. STERKENBURG