6. J. Gans aan E. du Perron: Den Haag, 3 mei 1933

3 mei 1933

Beste du Perron,

Ik las in Links Richten je artikel tegen de politieagent.25 Het kan je onverschillig laten of niet, maar ik ben er van overtuigd dat het niet van bitter weinig nut zal zijn. Met een paar arbeiders uit mijn cel heb ik er over gesproken en ze een paar vragen gesteld, waaruit bleek dat, hoewel ze aan de Tribune stijl gewend zijn, zij den inhoud - wat mij altijd het belangrijkste lijkt - zeer wèl gesnapt hebben. Dat een communist tegen Hitler of de Hitlerbeweging, bezwaren van meer economischen aard naar voren brengt, doet daar niets aan af. Ik ben er van overtuigd, alweer, dat de oppositie van de ‘smalle menschen’ in dit en ook in andere opzichten, evenwijdig loopt en in een zeker punt in de oppositie van de arbeidersklasse overgaat en ook dat de arbeidersklasse dit begrijpt min of meer en dat in iedere arbeider min of meer een stuk ‘smal mensch’ steekt.

Overigens is het wel aardig dat de twee Indonesiërs26 gekozen zijn. ‘Men’ zit hier daarmede leelijk in de maag en de burger - maar vooral de koloniale pers uit zich in kwalijk verholen woede. Natuurlijk heeft het parlement buiten de demonstratieve kant weinig waarde en komt het er op aan wat zich daarbuiten afspeelt, maar een gedeeltelijke barometer is het toch wel. Amsterdam was prachtig gedurende de nacht van de verkiezingsuitslagen. Om vier uur stond ik nog in debat met een nationaalsozialist voor het gebouw van de Maasbode. Om acht uur ving ik de eerste duizend Tribunes uit de pers op. Om half negen zat ik ermede in den trein en om twaalf uur waren ze in Den Haag uitverkocht. Zelfs in dit fascistische nest hadden we 10.000 stemmen. Heeft men er in Parijs nog notitie van genomen?

Péguy27 gelezen. In de stijl stoort mij niets. Waarschijnlijk omdat mijn begrip voor Fransch gering is.28 Integendeel vind ik deze stijl de eenig mogelijke afspiegeling van het stroeve rechtdoorzeegaan van den man zelf. Zoo dit: ‘On n'a pas le droit de trahir les traîtres mêmes. On n'a jamais le droit de trahir personne. Les traîtres, il faut les combattre en non pas les trahir’ en dan het volgende: ‘Les gens sont tous et si profondément intellectualistes qu'ils aiment mieux trahir, se trahir eux-mêmes, trahir, abandonner, renier leur histoire er leur propre réalité, renier leur propre grandeur et tout ce qui fait leur prix, tout plutôt que de renoncer à leurs formules, à leurs tics, à leurs manier intellectuelles, à l'idée intellectuelle qu'ils veulent avoir d'eux et qu'ils veulent que l'on ait d'eux’.

Verderop schrijft hij: ‘ce siècle de domination intellectuelle’. Dat geloof ik niet, althans voorloopig nog niet. Op 't oogenblik lijkt het me nog beter dit te vervangen door ‘ce siècle n'est pas intellectuel, mais d'une ignorance, d'une imbécillité énorme’29.

Zoodra ik weer een ‘rustige’ namiddag heb, zal ik de gedichten van Vestdijk lezen, die je me stuurde. Dit vind ik goed:

Maar als ik kiezen moet vind ik dit toch nog beter:

‘Unter keinen Umständen in den Arbeitervierteln, in den proletarischen Festungen, in den schon in die Hände der Aufständischen gefallenen Städten

sitzen bleiben sondern heraus aus ihnen, dorthin wo der Gegner zu finden ist, los nach den Bourgeoisvierteln, nach den Sammelgebieten der Konterrevolution’ (uit De bewapende opstand)30.

Met beste groeten ook aan je vrouw

Gans

Ontvang juist de ‘Uren met D.C.’ Stelling 14 is me uit het hart gegrepen en natuurlijk 3.31 Bloem heeft zich aangesloten bij de Fascisten-partij van een zekere heer Mussert.