[p. 109]

Maurits de Vries.

a.Steunend op de verandering der maatschappelijke verhoudingen beschrijft de russische literatuur der laatste vijftien jaren andere toestanden dan wij kennen, geeft ze ons 'n inzicht in 't grootsche gebeuren dat zich langzamerhand in de sovjet-republieken en als natuurlijk gevolg in de mensch in de sovjet-republieken voltrekt en daarin ligt voor mij haar waarde. Al beschrijft zij dus vaak revolutionnaire toestanden, zij is er echter tot dusver nog niet in geslaagd 'n eigen vorm te scheppen, zoodat ze, literair gesproken niet revolutionnair genoemd kan worden. Ze gaat nog voort in de vorm die de kapitalistische cultuur heeft opgeleverd.
b.Cement.
c.Literair gesproken heeft de sovjet-literatuur mij geen nieuwe perspectieven geopend; daar zij geen eigen vorm heeft is dat onmogelijk. Wel heeft ze mij tot bepeinzing van de vraagstukken die zij behandelt gebracht en mij zoodoende toch perspectieven geopend.
't Komt mij voor, dat zij tot dusver nog niet van invloed op mijn literaire arbeid is geweest, maar 't is erg moeilijk uit te maken in hoeverre dit juist is.
d.De sovjet-filmkunst is voor mij de eenige belangrijke. Zij is er ook in geslaagd eigen vormen te scheppen, heeft 'n uitgesproken eigen karakter en wordt gedragen door 'n hechte ondergrond van allerdiepste menschelijkheid. In deze nog wordende, jonge kunst, die nog geen geschiedenis heeft, geen groote scholen heeft gekend is 't de jonge, vurige, energieke russische kunstenaars in verbluffend korte tijd gelukt 'n zeer belangrijke, eigen vorm te creëeeren, die om z'n eenvoud, z'n liefde, z'n menschelijkheid scherp afsteekt tegen alles wat er op dat gebied wordt gepresteerd en z'n cultureele invloed zeker niet missen zal.