E. du Perron
aan
Soegondo Djojopoespito

Bergen, 30 oktober 1939

Bergen, 30 Oct. '39

Beste Gondo,6309

Daarnet schreef ik een lang antwoord aan Jit,6310 van wien ik vanmorgen een groot epistel kreeg. Vandaar iets korter aan jou. Vraag hem je mijn brief op te zenden, omdat daarin ook dingen voor jou staan (vanzelfsprekend). Zend jij hem dan dit.

Ik raadde hem aan het redacteurschap van K. en O. op zich te nemen; hij is daarvoor geknipt. Jij ook, doen jullie het maar samen. Daar heeft Koch meer aan dan aan befaamde maar nietsdoende Soerbardja's, en Soesilo gaat weg, schreef K. mij.6311 Van Jit hoorde ik dat het stuk van Soeroto6312 niet doorgaat, vmdl. omdat jij aan Koch gezegd hebt dat het gebral is. Het zou mij spijten als dat nu weggewerkt werd. Hier onder de studenten vond men het zeer lezenswaard, ook Ter Braak heeft er met plezier kennis van genomen, en al zijn niet alle blanda's onderwijzers, wij kunnen er ons voordeel mee doen. Ik vind dat Soeroto eerlijk opteekent wat hij van blanda's weet en laat die blanda's dan maar eens lezen hoe sommige Indonesiërs hen zien. Vraag Koch vooral het vervolg te geven. Als jullie dat noodig vinden, kan je er immers nog iets achter zetten? Maar laat Soeroto de vrijheid van zijn woord!

‘Blanda blijft blanda’, - dat schreef Jit me net weer eens. Natuurlijk, dat is ook volkomen waar. Als 't maar niet per se beteekent: ‘blanda blijft smeerlap’ of zoo. Dan is 't niet meer altijd waar; zelfs lang niet altijd, al gaat 't dan hier om de blanda's in-den-Oost. Maar een blanda die Indonesiër wordt, is m.i. iemand die òf jullie òf zichzelf bedriegt. En zoo er zulke zijn, dan 1 op de 100.000 neen op 't miljoen! Jij zag, zeg je, dat zelfs D.D. het niet is. Ga eens met ir. Th. Karsten6313 spreken, die zich verbeeldt het ± te zijn. Ik denk dat je hem óók nog krachtig ‘blanda’ zou bevinden. Zij, die ècht Indonesiër kùnnen worden, zijn sommige Indo's in de binnenlanden en zoo, - die zijn het misschien, maar die zijn zoo idioot, die hebben de idiotie van den blanda, dat ze 't niet willen zijn!

Neem jullie verhouding met mij. Als blanda ben ik echt, kan je wat aan me hebben. Beweer ik een Indonesiër te zijn, dan zou ik het gevoel hebben te huichelen, en dat gevoel alleen al zou alles bederven wat eerlijk tusschen vrienden mogelijk is. - Ik kreeg hier inzage van een brief van een broer van Sjahrir, genaamd Sjahsam, die o.a. over mijn corresp. met Sjahrir schreef. Als ik zoo'n brief bekijk, krijg ik déze indruk: Sjahrir, die zoo goed weet hoe de stand van de europ. literatuur is, vindt het wel leuk om daarover met du P. te correspondeeren, aan wien hij overigens natuurlijk niets heeft; - wat die du P. zoo hier en daar vertelt over de Indonesiërs is ‘niet onsympathiek’ (let wel: nog niet eens positief sympathiek!) maar hij heeft dan ook nog nooit duidelijk verteld hoe hij eig. tegenover ons staat; - tenslotte: laat die man nu maar gauw zijn nieuwe boek over Indië schrijven, dan zullen wij wel kijken of het niet, ‘uit socialistisch en humanistisch oogpunt’, tegenvalt. - Als ik zooiets lees, wordt ik ‘ketjoet’6314 en weerbarstig. Dan denk ik alleen nog maar: ‘bàrst met je socialistisch en humanistisch oogpunt’, terwijl ik, als ik even nadenk, me met dat ‘oogpunt’ toch wonderwel verzoenen kan. Maar het zijn die eischen bij voorbaat, dat partij-programma-achtige, die een eerlijk man zoo tegen de borst stuiten. Kan je dat meevoelen? Ik denk toch wel. Jij beter dan 1000 andere Indonesiërs.

Maar als ik lees hoe Tjitjih nu optreedt, dan voel ik me werkelijk verantwoordelijk. Ik zou toch wel eens kunnen blijken te zijn: een soort van ‘djien’,6315 die jullie niets gebracht heeft dan extra-beroerdigheid. Lees maar wat ik Jit hierover schreef Ik meen dat, woord voor woord. Ikzelf zit hier prettiger dan jullie, op dat gebied. Tenminste, zoolang het nog duurt! Komen de nazi's aan het bewind, dan hebben jullie het heilig, vergeleken met mij!

Schandaal in Holland is al krachtig uitgevloekt en verdacht gemaakt in de N.S.B.-pers. Daaronder hooren ook vele ‘nationalisten’ die niet openlijk N.S.B.-er zijn. Een reactie daarop kan je lezen van Vestdijk in het Nov. nr. van G. Ned.6316 (dat hier eerstdaags uitkomt - heeft Jit dat nog altijd?)

Wij knappen hier goed op; zelfs Bep nu, eindelijk! Tegen 15 November denken we naar Den Haag te gaan. Van den oorlog merken we niets, - maar pas op! Dat is eig. ‘verdacht’.

Heeft Tjitjih haar andere ms. nu aan Van der Veen gezonden? Mevr. Romein zit nog altijd op het ms. dat ik heb; ik schreef haar van hier maar kreeg tot dusver geen antwoord. Ik zag de Romeinen nu 2 ×: allebei erg aardig; vooral zij is mij nog erg meegevallen, zij is veel liever nu (ouder ook) dan 4 jaar terug. Hij ziet eruit als een aardige, intelligente hond; hij heeft een hondengezicht met hondenoogen, maar zeer intellectueel, professoraal bedachtzaam, toch abso-luut van qualiteit. Behalve het ms. heb ik eenige foto's bij hen achtergelaten, o.a. van jullie,6317 die van Digoel met Maskoen, Sjahrir en Hatta6318 erop, en een kiek van Djoehariah,6319 die ik van Nining gekregen heb, ik bedoel van de booze Marti.

Schrijf mij wat Tjitjih en jij nu verder doen en wees niet te koppig, waar 't niet absoluut moet. Dat idee van een nationale hoogeschool is zeker niet zoo gek, maar in de realiteit zal 't wel nergens goede aarde vinden; wie heeft het geld? Wie zullen de (erkende!) hoogleeraren zijn? en tenslotte: zou de regeering toestemming geven? Ik sprak aan boord van de Indrapoera met dr. I.J. Brugmans,6320 die in Calcutta, meen ik, aan boord gekomen was, en die de Britsch-Indische universiteiten bestudeerd had, met het oog op de litt. faculteit v/d Hoogeschool te Batavia. Hij vond het peil daar maar zéér matig en zegt dat de (Br.) Indiërs zelf dat toegeven. Die Brugmans is een aardige, fijne man, maar blanda 105%. Toch van het zeer goede soort, als je hem in Indië zet. Hij heeft den tijd met jullie zelfbestuur! Hij wil het degelijk aanpakken om jullie te vormen; dat duurt zéker nog wel 150 jaar. Dit wil niet zeggen dat hij ‘oneerlijk’ is. Hij staat waar hij staat, en hij staat, als goed ambtenaar, rechts.

Is er van Parindra6321 niet iets te maken, dat meer jouw kant uit gaat? Ik had den indruk dat de Par.-leden zelf nogal verdeeld zijn.

Nu, later meer. Ik moet nu het dorp in, dit wegbrengen. Bep is naar Den Haag, maar zal Tjitjih zeker nog schrijven. Heel veel hartelijks van ons 2 voor jullie 2, en een hand van je

E.